Ba kích là một loài thảo mộc quý mà thiên nhiên ban tặng cho chúng ta. trong y học cổ truyền, vị thuốc này được sử dụng trong rất nhiều bài thuốc với nhiều tác dụng chữa bệnh khác nhau.
1. Nhận dạng cây ba kích
Cây ba kích (Morinda officinalis How.), họ Cà phê (Rubiaceae), là cây mọc hoang dại ở một vài nơi thuộc rừng núi phía Bắc nước ta như: Quảng Ninh, Bắc Giang, Thái Nguyên… ngày nay, đã có nhiều nơi trồng ba kích thành công để lấy nguyên liệu phục vụ cho đòi hỏi làm thuốc trong nước.
Cây ba kích
Là loại dây, leo bằng thân quấn, thân non có màu tím, cành non có cạnh, lá mọc đối, dầy và cứng, cuống ngắn, màu xanh lục. Cụm hoa mọc thành tán ở đầu cành. Quả hình cầu, rời nhau hoặc dính liền thành khối, khi chín có màu
đỏ.
Sau lúc thu hoạch, rễ cây cần được chế biến sơ bộ, rửa sạch, phơi khô se, đập nhẹ cho bẹp, bỏ lõi, rồi cắt thành đoạn 3 – 5 centimet, phơi hoặc sấy khô. Khi sử dụng tùy theo đòi hỏi, có thể tiến hành chích rượu, chích muối ăn, chích cam thảo.
2. Rễ ba kích
Rễ cây chứa các thành phần anthraglucosid: tectoquinon, rubiadin… các iridoid: asperulosid, monotropein, morindolid…. Các β-sitosterol, oxositosterol…, các lacton, các muối vô cơ: Mg, K, Na, Cu, Fe, Co…
Rễ cây được sử dụng để điều trị bệnh
Vị thảo dược quý này có tác dụng kéo dài thời gian bơi của chuột. Còn có tác dụng chống viêm. Với hệ nội tiết, nó có công dụng làm thúc đẩy hiệu lực của androgen. Nước sắc ba kích làm tăng nhu động ruột, hạ huyết áp. Theo YHCT , ba kích có công dụng bổ thận tráng dương, trừ phong thấp, mạnh gân cốt. sử dụng trong các trường hợp phong tê thấp, chân tay nhức mỏi. Các trường hợp nội tiết, sinh dục yếu, với nữ muộn sinh do tử cung lạnh, kinh nguyệt không đều, bụng dưới thường xuyên đau lạnh, khó thụ thai; với nam giới liệt dương, di tinh.
Liều sử dụng, ngày 9 – 12g, dạng thuốc sắc, thuốc ngâm rượu. Không sử dụng cho các trường hợp tiêu chảy, đi nặng phân sống, kinh nguyệt sớm, rong kinh, người có thai.
3. một vài chứng bệnh thường sử dụng ba kích:
– Trị thận hư, di tinh, liệt dương: ba kích, thục địa, mỗi vị 12g, sơn thù du, kim anh, mỗi vị 10g, sắc uống, ngày một thang.
– Trị thận hư, đái dầm: ba kích, thỏ ty tử, sơn thù du, tang phiêu tiêu, mỗi vị 12g sắc uống ngày một thang.
– Trị đau lưng mỏi gối: ba kích, tục đoạn, cẩu tích, cốt toái bổ, đỗ trọng, mỗi vị 12g, sắc uống ngày một thang, hoặc có thể đem đi ngâm rượu ba kích, như sau: Ba kích chế 1000g, trần bì (sao vàng) 50g, tiểu hồi 20g, rượu trắng 350 3 lít, ngâm 1 tháng. Độ vài ngày lại lắc hoặc quấy một lần, gạn lấy dịch rượu ngâm, bảo quản trong một lọ riêng, nút kín. Tiếp tục lặp lại lần 2, lần 3 gộp dịch các lần ngâm. Có thể uống ngày 2 lần, mỗi lần 20 ml trước bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ.
Xem thêm:
https://caythuocviet.hatenablog.com/entry/cong-dung-va-tac-hai-cua-la-voi
https://caythuocviet.hatenablog.com/entry/tac-dung-phu-cua-hat-duoi-uoi
https://caythuocviet.hatenablog.com/entry/kem-tri-nam-tan-nhang
https://caythuocviet.hatenablog.com/entry/uong-ruou-ba-kich-bao-lau-thi-co-tac-dung
https://caythuocviet.hatenablog.com/entry/uong-hat-chia-moi-ngay-co-tot-khong
GS.TS Phạm Xuân Sinh
Nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Dược học cổ truyền, Trường Đại học Dược Hà Nội
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét